Geen enkele andere maatschappij in de menselijke geschiedenis heeft zoveel van haar eigen burgers gevangengezet. Gegevens tonen aan dat de Verenigde Staten meer mensen heeft opgesloten dan enig ander land: een half miljoen meer dan China -en daar wonen vijf keer meer mensen!
Sinds de 'war on drugs' begon in 1970 steeg Amerika’s gevangenisbevolking met 700%: tot 2,4 miljoen. Amerikanen besteden meer dan 70 miljard dollar belastingsgeld per jaar om één op 48 mannen van arbeidsgeschikte leeftijd gevangen te houden: massa-opsluiting op een schaal die ongezien is in de menselijke geschiedenis.
De VS is het enige land in de westerse geïndustrialiseerde wereld waar de doodstraf nog in gebruik is. Momenteel zitten meer dan 3000 gevangenen in 'death row', de wachtcellen voor de terdoodveroordeelden.
Bovendien is het merendeel van de federale gevangenen opgesloten voor niet-gewelddadige misdrijven. Er wordt aangenomen dat meer dan de helft van de meer dan 600.000 gevangenen in de gemeentelijke of gewestelijke gevangenissen onschuldig is aan de misdaden waarvan ze worden beschuldigd. De meesten onder hen zijn in voorlopige hechtenis in afwachting van hun proces.
Volgens een rapport van het Brennan Center for Justice van de School of Law in New York zit zelfs veertig procent van de Amerikaanse gevangenen onnodig achter de tralies.
Meer dan 10% van de gevangenen zijn vrouwen: in de meeste landen bedraagt hun aandeel ongeveer de helft daarvan. Verder sluiten de VS meer niet-volwassenen op dan enig ander land ter wereld: in 2002 alleen al werden 126.000 jongeren opgesloten in jeugdgevangenissen.
Sinds 1980 heeft Californië één universiteitscampus gebouwd en 21 gevangenissen. Het budget voor het California Department of Corrections and Rehabilitation steeg van ongeveer 3% in 1980 tot 11,2% in 2012. Ondertussen is de financiering van het hoger onderwijs gedaald van 10% 30 jaar geleden tot minder dan 7% nu.
Waarnemers verwachten dat die trend zich zal doorzetten in alle staten van de VS. Het trieste is dat politici ook meer en meer de kosten van het hoger onderwijs afwentelen op studenten, terwijl niet bespaard wordt op de financiële kosten voor gevangenissen.
Het Land of the Free mag zich met afstand het land met de meeste gedetineerden noemen. Al in 2016 zaten 2,1 miljoen mensen er in de cel. Het gaat dan niet alleen om gedetineerden in de staatsgevangenissen, maar ook om criminelen in de lokale- en federale inrichtingen. Ook mensen die in voorarrest zaten zijn meegerekend.
China staat met zo’n 1,6 miljoen gevangenen op plek twee. Alle andere landen komen niet boven de 700.000 gedetineerden uit. In ons eigen land zitten zelfs ‘maar’ 10.000 mensen achter de tralies.
De gegevens van World Prison Brief komen niet allemaal uit hetzelfde jaar. Bij het ene land komen de meest recente cijfers uit 2018, bij het andere uit 2017 (of zelfs eerder). Dat maakt het vergelijken van landen lastig. Desondanks geeft de grafiek hiernaast enigszins een beeld van de (grote) verschillen tussen landen.
Als we alle gevangenen uit de database van World Prison Brief bij elkaar optellen, komen we uit op 10,1 miljoen gedetineerden wereldwijd. Dat lijkt misschien veel, maar op een wereldbevolking van 7,4 miljard mensen gaat het enkel om 0,14 procent van de mensen.
Nu we zowel het aantal wereldwijde als het aantal Amerikaanse gedetineerden weten, kunnen we berekenen hoeveel procent van de gevangenen in 2016 opgesloten zit in de VS. We komen dan uit op 19,7 procent. Met andere woorden: ongeveer één op de vijf gevangenen zat toen in een Amerikaanse inrichting.
Wat opvalt aan de cijfers van alle gevangenen wereldwijd, is dat vijf landen (Amerika, China, Brazilië, Rusland en India) samen goed zijn voor ruim de helft van alle gedetineerden.
In 2021 zaten er per 100.000 inwoners 629 mensen (0,629%) in de VS in de gevangenis tegen 119 in China (en 90 in België).
Geen wonder dus dat een staat als Arizona maar liefst 48 staatsgevangenissen heeft -onderverdeeld in dertien complexen- en nog eens zes gevangenissen die door privéondernemingen worden gerund. In een van die staatscomplexen, het Arizona State Prison Complex Perryville in Phoenix, zitten 2382 gevangenen die elk 25.000 dollar (22.800 euro) per jaar kosten.