|
|
N I G E R |
|
|
Dit Afrikaans land ten zuiden van de Sahara en voor een groot stuk gelegen in de Sahel is volledig afgesloten van de zee en wordt begrensd door Algerije (956 km), Libië (354 km), Tsjaad (1175 km), Nigeria (1497 km), Benin (266 km), Burkina Faso (628 km) en Mali (821 km). Niger is genoemd naar de gelijknamige stroom (4160km).
In het centrale gedeelte liggen de gedeeltelijk vulkanische Aïr-bergen (hoogste top de Bagzane, 2022m). Het zuiden van het land bestaat uit open vlaktes. In het zuidoosten ligt de laagvlakte van het Tsjaadmeer aan de grens met Tsjaad en Nigeria. De enige permanente rivieren zijn de Niger en zijn toevoerrivieren.
Het klimaat varieert van het noorden met zijn droge woestijnklimaat tot het zuiden waar meer een tropisch klimaat heerst met een regenseizoen van juni tot september.
Het zuiden van het land rondom de rivier de Niger heeft een savannebegroeiing van gras met verspreide bomen. Het grootste gedeelte van deze begroeiing bestaat echter uit droge grassen. In de Aïr-bergen is genoeg regenval om grassen en struikgewas te laten groeien. De noordelijke woestijn bestaat voor een groot gedeelte uit zandduinen.
In het zuiden leven heel wat bekende savannedieren, zoals olifanten, leeuwen, giraffen en kafferbuffels.
Politiek
Niger maakt deel uit van de landen die in 1960 voortkwamen uit de Franse kolonie Frans-West-Afrika. Het is volgens de VN-index van de menselijke ontwikkeling (2013) het minst ontwikkelde land ter wereld.
Na de onafhankelijkheid werd het land geplaagd door droogtes en voedseltekorten, wat leidde tot politieke instabiliteit. In 1974 werd de regering van de eerste president, Hamani Diori, omvergeworpen door een groep legerofficieren onder leiding van luitenant-kolonel Seyni Kountché. Ze namen de regering over en stelden de grondwet buiten werking.
In 1989 werd de democratie hersteld en in 1992 werd een nieuwe grondwet aangenomen. De militairen namen opnieuw de macht over in 1996 onder kolonel Ibrahim Barre Mainassara, die wel president werd maar in 1999 werd vermoord. Zijn plaats werd ingenomen door de nieuwe militaire leider Daouda Malam Wanké. Wanké beloofde democratische verkiezingen en nog in 1999 werd Mamadou Tandja gekozen tot president van Niger -en herkozen in 2004.
In 2009 kwam aan de democratie, of wat daarvoor doorging, een einde toen het einde van Tandja's tweede en laatste termijn naderde. Het parlement en het constitutionele hof verzetten zich tegen de wijziging van de grondwet en werden ontbonden. De president riep op 26 juni de noodtoestand uit en ging per decreet regeren. Begin augustus stemde de bevolking met 92% voor aanpassing van de grondwet ten gunste van Tandja. Op 18 februari 2010 werd er door een groep militairen een coup gepleegd en daarbij werd Tandja gevangengenomen. De militairen vormden een Opperste Raad voor het herstel van de democratie. Ze benoemden kolonel Salouf Djibou tot voorlopig president en de burger Mahamadou Dandah tot premier. In 2011 werd bij eerlijke verkiezingen oppositieleider Mahamadou Issoufou gekozen tot president.
Niger is een van de grootste uraniumproducenten ter wereld. Het grootste deel van die productie gaat naar Frankrijk.
Enkele cijfers uit 1999: levensverwachting (49 jaar), kindersterfte (27,5% per jaar), levensverwachting (mannen 52,5 jaar, vrouwen 55,1 jaar). In 2008 waren er nog steeds maar 19 artsen / 1.000.000 inwoners!
Juli 2023: staatsgreep!
President Niger door eigen garde vastgehouden in paleis, dat berichtte het kantoor van president Mohamed Bazoum. Een anonieme bron wist dat Bazoum en zijn familie veilig waren in hun residentie. Er zouden onderhandelingen aan de gang zijn, ook met oud-president Issoufou en andere oud-presidenten, om de situatie te deëscaleren.
Over het motief voor de vermoedelijke gijzeling was aanvankelijk nog veel onduidelijk. Vooralsnog was het rustig op straat in Niamey en waren er geen meldingen van grootschalige legerinzet in de hoofdstad.
Niger, dat in het hart van de Sahel ligt en voor bijna twee derde bestaat uit woestijn, is een van de armste landen ter wereld en kampt al jaren met jihadistisch geweld. In het westen wordt de bevolking geteisterd door terroristische bewegingen die vanuit Mali oprukken. Vanuit het zuidoosten komen Nigeriaanse jihadisten het land binnen. Onder meer groepen met banden met terreurbewegingen al-Qaida en IS zijn hier actief.
Sinds de onafhankelijkheid van Frankrijk, in 1960, heeft Niger te maken gehad met vele couppogingen, net als de buurlanden Burkina Faso en Mali, die eveneens kampen met bloedige terreuracties van jihadistische groeperingen. Tot vier keer toe leidde zo'n staatsgreep daadwerkelijk tot een machtswisseling in Niger. De laatste succesvolle poging was in 2010. Niger is enorm belangrijk voor de stabiliteit in de regio. Het is het land waarin het Franse leger nu nauw samenwerkt met de autoriteiten in de strijd tegen het terrorisme. De Amerikanen zitten er ook, die geven er trainingen en hebben er een dronebasis. De Fransen moesten weg uit Mali en Burkina Faso, dus dit is eigenlijk nog een beetje de springplank in de strijd tegen het terrorisme.
We zien ook dat in andere landen, bijvoorbeeld in Mali, Rusland met de Wagner-groep in dat veiligheidsvacuüm is gesprongen. Dus het zou desastreuze gevolgen kunnen hebben voor de strijd tegen terrorisme in de regio als Niger echt instabiel wordt.
De democratisch verkozen Frankrijk-gezinde Bazoum was al bekend met couppogingen. Daags voor zijn inauguratie, in april 2021, werd geprobeerd om hem uit de weg te ruimen. In maart dit jaar, toen Bazoum in Turkije was, werd opnieuw gepoogd om zijn regering omver te werpen, zonder succes. De autoriteiten hebben maar weinig gezegd over beide couppogingen, maar er zijn naar verluidt sindsdien meerdere mensen opgepakt.
Woensdag 26 juli: de militaire putschisten kondigden op de nationale televisie de opschorting van alle instellingen aan en de sluiting van alle grenzen.
Zowel de Verenigde Staten als Frankrijk veroordeelden direct de gijzeling van de president. Ook de Afrikaanse Unie hekelde de zogenoemde poging tot staatsgreep en riep de opstandige militairen op om onmiddellijk terug te keren naar hun kazernen.
Generaal Abdourahamane Omar Tchiani, de chef van de presidentiële garde, eigende zich dus de macht toe in Niger. Hij wil meer toenadering met de junta's in de buurlanden die de bruggen met het Westen verbraken en Franse troepen het land uitgezet hebben. Mali haalde tegelijk de Wagner-militie van de Russische krijgsheer Jevgeni Prigozjin binnen. De president zelf werd nog steeds gevangen gehouden door zijn bewakers, maar zou in goede gezondheid verkeren.
Voor antiwesterse krachten leek de machtsovername in Niger dus welkom, al is nog niet duidelijk wat de gevolgen van de staatsgreep voor de relaties met de VS, Frankrijk en de EU zullen zijn.
West-Afrikaanse landen begonnen al vlug te dreigen met geweld tegen de militairen die de macht hadden gegrepen. De Ecowas, een West-Afrikaans samenwerkingsverband, noemde militair ingrijpen een legitieme optie als de coup niet binnen zes dagen zou worden teruggedraaid.
Het ultimatum was de uitkomst van een Ecowas-top in Nigeria. Ecowas riep centrale banken van West-Afrikaanse landen op om de bezittingen van militairen en bedrijven die betrokken zijn bij de staatsgreep te bevriezen. De leiders van de landen kondigden ook aan dat per direct een no-flyzone werd ingesteld boven Niger voor alle commerciële vluchten. Ook werden de grenzen van het land gesloten en financiële sancties opgelegd aan de coupplegers.
Net als de VN, de EU, de VS en de Afrikaanse Unie eist Ecowas, waar Niger ook lid van is, dat de afgezette president Mohamed Bazoum direct wordt vrijgelaten en opnieuw aan de macht komt.
Duizenden voorstanders van de coup voerden op 30 juli wel actie in Niamey. Volgens internationale persbureaus is daarbij de ambassade van voormalig kolonisator Frankrijk aangevallen. Het leger joeg de demonstranten voor de ambassade uiteen.
De betogers zwaaiden met Russische vlaggen en scandeerden de naam van de Russische president Poetin. Voorlopig bleef het onduidelijk in hoeverre het leger van Niger wil samenwerken met de Russen.
In de vorige eeuw vonden er regelmatig staatsgrepen plaats op het Afrikaanse continent. Het afgelopen decennium leek dat minder te worden, maar sinds 2020 is er een nieuwe golf, vooral in Centraal- en West-Afrika.
Dinsdag 1 augustus: Frankrijk begint met de evacuatie van zijn onderdanen en andere Europese burgers. Dat bevestigde het Franse Ministerie van Buitenlandse Zaken. De evacuatieoperatie wordt volgens de mededeling gecoördineerd met de Nigerese strijdkrachten.
In de Nigeriaanse hoofdstad Abuja kwamen begin augustus de ministers van Defensie van een aantal West-Afrikaanse landen bijeen om over de staatsgreep te spreken. Ze eisten dat het leger van dat land de democratische gekozen president Bazoum binnen enkele dagen weer in het zadel zou helpen. Anders gingen deze landen mogelijk militair ingrijpen.
De militaire leiders van Mali en Burkina Faso kozen ondertussen de kant van de coupplegers. Ze stelden dat ze een interventie van andere landen mogelijk als een oorlogsverklaring zouden opvatten en in dat geval Niger te hulp zouden komen. Ook de militaire leiders van Guinee kozen even later de kant van de junta in Niger.
Er kwam steeds meer internationale reactie op de militaire staatsgreep in het West-Afrikaanse land Niger. De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk evacueerden hun ambassade in de hoofdstad gedeeltelijk. Het grootste buurland, Nigeria, stopte met het leveren van stroom. West-Afrikaanse landen wilden dat de democratisch gekozen president opnieuw aangesteld werd, maar ze vingen bot.
"Een militaire interventie kan de hele Sahelregio uit balans brengen en Algerije gebruikt geen geweld tegen zijn buren”, verklaarde president Abdelmadjid Tebboune. Ook hamerde hij erop dat er geen strategie moet worden bepaald zonder inspraak van Algerije, dat een duizend kilometer lange grens met Niger deelt. ECOWAS had de coupplegers in Niger wel een ultimatum gegeven, maar Algerije is geen lid van dat verbond. Daarentegen wou Frankrijk, dat vanwege het koloniale verleden nog altijd grote invloed heeft in West-Afrika, wel militair ingrijpen in Niger.
België zette eerder al de militaire samenwerking stop, maar nu werd ook een deel van de ontwikkelingssamenwerking opgeschort. Het gaat om een project in Torodi, dicht bij de hoofdstad. Ook het Belgisch ontwikkelingsagentschap Enabel zal haar activiteiten op een lager pitje zetten. Volgens de bevoegde minister was de opheffing van de steun afhankelijk van twee criteria: de veiligheid van medewerkers ter plaatse en de impact op de projecten.
Een militaire interventie, waar de Nigeriaanse president Bola Tinubu aanvankelijk op aandrong, zou er dan toch niet komen. Zowel nationale politici als buurlanden van Niger waarschuwden Tinubu voor desastreuze gevolgen voor de hele regio. De harde houding van de coupplegers maakte echter dat er weinig hoop was op een diplomatieke doorbraak.
Ondertussen hebben de drastische economische sancties grote gevolgen voor de bevolking van het arme Niger. De elektriciteitsvoorziening is onzeker geworden nu Nigeria geen stroom meer levert aan zijn buurland, dat voor 70 procent afhankelijk is van die import. Door de sluiting van de landsgrens met Benin is de Nigerese levenslijn afgesloten voor de import van de meest uiteenlopende producten zoals brandstof, geneesmiddelen en voeding via de haven van Cotonou. De prijzen voor dergelijke voedselproducten, zoals wortels en tomaten, zijn de lucht ingeschoten.
Volgens Radio France International (RFI) kan de boycot ook ingrijpende gevolgen hebben voor een project dat Niger op termijn extra inkomsten moet garanderen: de vervolmaking van een pijpleiding die de olievelden in het oosten van het land moet verbinden met de haven van Cotonou. De leiding, die gefinancierd wordt door China, zou normaal eind 2023 in werking treden.
Door de sancties en de beslissing van de junta in Niamey om het luchtruim te sluiten, kwam ook de levering van nieuwe humanitaire hulp in het gedrang. Verschillende ngo's voorspellen dat verdere instabiliteit en sancties de levensomstandigheden van de meest kwetsbaren, en vooral dan vrouwen en kinderen, sterk zullen doen verslechteren.