|
|
O E K R A I N E |
|
|
Oekraïne is een land in Oost-Europa dat in het zuiden grenst aan de Zwarte Zee, in het oosten aan Rusland, in het noorden aan Wit-Rusland (Belarus) en in het westen aan Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië en Moldavië. Oekraïne is na Rusland het grootste land van Europa -het is echter wel het grootste land dat helemaal in Europa ligt.
Het landschap bestaat grotendeels uit vlak terrein met de vruchtbare Pontische steppe in het zuiden en uit verschillende plateaus. De belangrijkste daarvan is het Donetsplateau in het uiterste oosten van het land. De enige bergen vindt men in het zuiden op het Krimschiereiland (met toppen tot 1545 meter hoogte) en in de Karpaten in het westen (tot 2061 meter).
De kust van de Zwarte Zee bestaat uit vele baaien en riviermondingen, terwijl de kust langs de Krim juist rotsachtig is. De kust aan de Zee van Azov is net als die aan de Zwarte Zee vooral laag, met hier en daar zandplaten.
In Oekraïne heerst een gematigd landklimaat met gemiddelde temperaturen in de winter van -7 à -8 ° Celsius in het noordoosten en 2 tot -4 ° Celsius aan de zuidkust van het Krimschiereiland. In de zomer schommelt de gemiddelde temperatuur rond 18 graden in het noordwesten en 24 graden in het zuidoosten (subtropisch). De zomers zijn daarmee in het algemeen warm en de winters niet al te koud.
Politiek
Tijdens het bewind van Stalin onderging het oostelijk deel van Oekraïne een krachtige industriële ontwikkeling. De gedwongen collectivisering van landbouwbedrijven leidde evenwel tot de hongersnood van 1932-33, waardoor een vijfde deel van de boerenbevolking (5 tot 10 miljoen mensen) het leven liet.
In 1939 kwam ook het westelijk deel van Oekraïne onder Sovjetbewind. In 1941 vielen de Duitsers de Sovjet-Unie binnen. Zij gingen daarbij over tot grootschalige jodenvervolgingen en het ronselen van ‘Ostarbeiter’. Oekraïne verloor toen een zesde deel van de bevolking.
Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Oekraïne zich tot een van de belangrijkste en meest welvarende Socialistische Sovjetrepublieken (SSR's) van de Sovjet-Unie. In 1954, tijdens het bewind van Chroesjtsjov, werd het schiereiland de Krim overgeheveld van Rusland naar Oekraïne.
Na de staatsgreep in Moskou riep het Oekraïense parlement op 24 augustus 1991 de onafhankelijkheid uit. Het land wordt sinds de onafhankelijkheid meestal aangeduid als ‘Oekraïne’, dus zonder het lidwoord ‘de’. Enkele weken later hield de Sovjet-Unie op te bestaan...
Oekraïne kent algemeen stemrecht sinds 1919.
Ten noorden van Kiev ligt Tsjernobyl waar zich in 1986 een nucleaire ramp voltrok.
Draagmoederschap is een gevoelige kwestie. Een kleine rondvraag levert reacties vol onbegrip en zelfs afgrijzen op. Hoe kan een vrouw nu een kind afstaan dat ze eerst gebaard heeft?
Toch bestaan er landen waar draagmoederschap netjes door de wet geregeld is. Gespecialiseerde centra houden zich bezig met de screening van kandidaatdraagmoeders en brengen hen in contact met wensouders. Eens de nodige contracten getekend, kan men van start gaan.
Oekraïne was er ook al vroeg bij en bedient sinds de legalisering in 2002 koppels uit de hele wereld. Op het internet leiden vele wegen naar de blauwroze site van La Vita Felice in Kharkov, na Kiev de tweede grootste stad van het land. In Kharkov kwam het eerste Oekraïens ivf-kind ter wereld en werd ook het eerste "nationaal surrogaatprogramma" voltooid.
De privacy van de draagmoeders wordt strikt beschermd en er is veel wantrouwen tegenover journalisten: in de media wordt het commercieel surrogaatmoederschap immers vaak gewoon babysmokkel genoemd. Het is wel zo dat een draagmoeder nooit haar eigen kind weggeeft: de eicel is steeds afkomstig van een andere vrouw -de wensmoeder of een anonieme donor. Het gebruik van een eigen eicel van de draagmoeder is zelfs bij wet verboden.
Wat in Oekraïne ook bij wet is vastgelegd, is dat men enkel een beroep mag doen op draagmoeders als daar gegronde medische redenen voor zijn. Vrouwen die niet zwanger willen worden omwille van hun carrière of om hun lichaam te sparen, kunnen hier niet terecht: er wordt enkel hulp geboden aan 'vrouwen in nood'. Bovendien moet elke draagmoeder één of twee kinderen van zichzelf hebben, zodat ze vertrouwd is met de fysieke en psychologische uitdagingen van een zwangerschap en weet waar ze aan begint. Als ze zelf al kinderen heeft, zal ze het 'vreemde' kind gemakkelijker kunnen afstaan, luidt de redenering. In ieder geval zijn de eisen die worden gesteld door het Ministerie van Volksgezondheid extreem hoog. Slechts 10 tot 20% van de kandidaatdraagmoeders blijven over. En voor hun eigen bestwil krijgen ze de baby niet eens te zien om toch maar geen moedergevoelens te ontwikkelen.
Draagmoederschap blijkt ingeburgerd in Oekraïne. De draagmoeders zelf hangen het niet aan de grote klok, beweren ze, maar hun familie en vrienden weten er doorgaans van.
Commercieel draagmoederschap is legaal in Israël, Georgië, Rusland, India, Oekraïne, Californië en Florida; het is o.a. verboden in Groot-Brittannië, Noorwegen, Italië, Spanje, Canada, Frankrijk, Japan en Saoedi-Arabië.
In vele andere landen, zoals in België, bestaat er geen wettelijk kader.
Politiegeweld
Op 26 juni 2013 werd Irina Krashko door drie mannen, onder hen twee agenten in burger, in een auto getrokken. Ze sloegen haar en reden naar een bos. Ze werd verkracht en mishandeld en in het bos achtergelaten. De mannen kwamen terug, maar ze verstopte zich en wist later naar een molen in de buurt te kruipen. Vandaar werd ze naar het ziekenhuis gebracht.
Haar schedel was op drie plaatsen gebroken en ze had vleeswonden en zware kneuzingen over haar hele lichaam. Ze heeft al twee operaties ondergaan en zal er nog meer krijgen om haar gezicht te reconstrueren.
Marteling en mishandeling komen veel voor in Oekraïne. Mensen worden door de politie mishandeld als straf omdat ze een klacht over de politie hadden ingediend, of om geld van hen te krijgen. Daders, veelal politieagenten, worden vaak niet gestraft. De zaak van Irina Krashko is een voorbeeld van politieagenten die denken ongestraft de wet te kunnen overtreden. In 2012 namen de autoriteiten van Oekraïne stappen om marteling en mishandeling tegen te gaan: een nieuwe strafwetgeving trad in werking. De straffeloosheid blijft echter hoog en Amnesty blijft gevallen tegenkomen van mensen die door de politie gemarteld werden en van daders die vrijuit gaan.
Euromaidan (Europlein)
Euromaidan, verwijzend naar het centrale Onafhankelijkheidsplein in Kiev, is de naam die gegeven is aan de protesten die op 21 november 2013 ontstonden tegen de regering van president Viktor Janoekovytsj naar aanleiding van zijn weigering om de associatieovereenkomst tussen Oekraïne en de Europese Unie te tekenen. Aanhoudende druk van de protesten leidde uiteindelijk tot het afzetten van de president.
De betogers eisten meer Europese integratie, het aftreden van hun president en het uitschrijven van vervroegde verkiezingen. De Partij van de Regio's, de regerende partij onder leiding van Janoekovytsj, stond vooral sterk in het oosten en zuiden van het land (waar een belangrijke Russische minderheid is) en wilde eerder samenwerking met Rusland dan met de Europese Unie. Volgens een opiniepeiling zou 52% van Oost-Oekraïne toch voorstander van een EU-lidmaatschap zijn. Er is hoe dan ook een grotere steun voor de pro-Europese protesten in westelijk Oekraïne dan in het oostelijk deel van het land.
Begin 2014 sloeg de toon van de protesten om van pro-EU naar anti-regering, o.m. door de anti-demonstratiewet die Janoekovytsj had ingevoerd, waarbij het recht op vrije meningsuiting en het recht op vrije vergadering werd ingeperkt. De protesten gingen door ondanks de zeer lage temperaturen en het gewelddadige optreden van de politie.
Half februari kwam het op het Onafhankelijkheidsplein tot een gewelddadige confrontatie tussen demonstranten en regeringstroepen die leidde tot wel 100 doden en een veelvoud van gewonden.
Op 21 februari ontvluchtte Janoekovytsj zijn land. Het parlement stemde vervolgens in met presidentsverkiezingen op 25 mei. Oppositieleidster Joelia Tymosjenko van de Vaderlandpartij werd vrijgelaten uit de gevangenis. Op 23 februari werd parlementsvoorzitter Oleksandr Toertsjynov tot waarnemend president benoemd.
Krimcrisis
Op 26 februari verplaatsten de onlusten zich van Kiev naar de Krim in het zuiden. De meerderheid van de bevolking van dit schiereiland, dat tot 1954 bij Rusland hoorde, is (pro-)Russisch en tegenstander van de machtswisseling in Kiev. Voor Rusland heeft de Krim een groot strategisch belang als basis voor de Zwarte Zeevloot.
Op 27 februari bezetten tientallen gewapende mannen het parlementsgebouw in de regionale hoofdstad Simferopol. Ze hesen de Russische vlag. Twee vliegvelden bij Simferopol en Sebastopol werden bezet door Russische militairen. De acties waren bedoeld om "de positie aan de Zwarte Zee te behouden".
Op 1 maart kreeg President Poetin van de Russische Federatieraad toestemming om strijdkrachten in te zetten in Oekraïne. Poetin had daar zelf om gevraagd. Volgens hem zijn de troepen nodig op de Krim om de etnische Russen en de Zwarte Zeevloot te beschermen. Het Kremlin sprak over de inzet van militairen op het hele grondgebied van Oekraïne. Drie uur later liet waarnemend president Oleksandr Toertsjynov weten dat het Oekraïense leger was overgegaan tot mobilisatie en hij waarschuwde Rusland dat elke militaire actie in Oekraïne zou leiden tot oorlog.
Internationale reacties volgden onmiddellijk. Het Europees Parlement nam op 27 februari 2014 een resolutie aan waarin het zei nog steeds open te staan voor de associatieovereenkomst en zelfs een Oekraïens EU-lidmaatschap, zolang Oekraïne zich zou houden aan de voorwaarde van democratische en grondwettelijke vrijheden, de rechten van minderheden respecteert en een rechtsstaat garandeert. Op korte termijn moeten er dan vrije en eerlijke presidents- en parlementsverkiezingen plaatsvinden en de EU moet Oekraïne helpen met corruptiebestrijding, economisch herstel en hervormingen. Separatisme dient niet te worden aangewakkerd, maar de rechten van de Russische minderheid moeten wel gewaarborgd blijven. Rusland dient bovenal de territoriale integriteit van Oekraïne te respecteren.
Op 2 maart liet de NAVO na spoedberaad in een officiële verklaring weten dat Rusland zijn leger moest terugtrekken omdat het door zijn militaire ingrijpen in Oekraïne het internationale recht schendt. Secretaris-generaal van de VN Ban Ki-Moon liet weten zeer bezorgd te zijn over de verslechterende situatie in Oekraïne en in het bijzonder over de recente ontwikkelingen die een gevaar zijn voor de vrijheid en de territoriale integriteit van het land.
Op 6 maart 2014 stemde het Krimse parlement in met een decreet dat bepaalt dat de Krim een deel van Rusland werd. Op 11 maart werd een voorwaardelijke onafhankelijkheidsverklaring getekend dat de Krim zich zou afscheiden van Oekraïne indien de bevolking voor aansluiting met Rusland zou kiezen. Hoewel op 16 maart 2014 een referendum over aansluiting bij Rusland werd gehouden, beschouwt het grootste deel van de internationale gemeenschap deze gebeurtenis als een illegale annexatie waardoor veel politieke controversie in de wereld ontstond over of het gebied daadwerkelijk Russisch is of Oekraïens.
Op 18 maart 2014 werd de aansluiting van de Krim bij de Russische Federatie bekendgemaakt. Het gebied werd omgevormd tot het Federaal District Krim en in juli 2016 toegevoegd aan het Zuidelijk Federaal District.
Stanislav Aseev!
Pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne houden journalist Stanislav Aseev vast op verdenking van spionage. Hij kan hiervoor de doodstraf krijgen.
Stanislav Aseev deed verslag van het dagelijks leven in Donetsk, dat onder controle is van pro-Russische separatisten. De rebellen pakten hem in juni 2017 op voor verzonnen aanklachten. Ze beweren dat hij een spion is. Hij kan hiervoor twintig jaar celstraf krijgen, of zelfs de doodstraf. De veiligheidsdiensten en rechtbanken in de zelfuitgeroepen republiek voldoen niet aan de richtlijnen van het internationaal recht.
Naar alle waarschijnlijkheid is Aseev gemarteld in een oud fabrieksgebouw waar hij wordt vastgehouden. De omstandigheden daar zijn erbarmelijk en er is geen arts aanwezig. De VN-missie in Oekraïne mag hem niet bezoeken. Eind juni ging Aseev uit protest in hongerstaking. Hij wil beter behandeld worden, en zijn vrijheid terug. Amnesty maakt zich grote zorgen om zijn gezondheid.
Activiste onder vuur!
Vitalina Koval zet zich sinds 2016 actief in voor mensenrechten in haar land. Ze strijdt meer bepaald voor de rechten van vrouwen, holebi's en transgenders.
Op de Internationale Vrouwendag nam Vitalina samen met andere mensenrechtenverdedigers deel aan een optocht voor vrouwen- en LGTBIQ-rechten. Leden van de radicale groep ‘Karpatska Sich’ vielen haar tijdens de mars aan met rode verf. Haar ogen brandden en ze vreesde dat ze blind zou worden. Ze moest meteen naar het ziekenhuis voor verzorging. Daarna verwittigde ze de politie, maar die bestrafte de daders niet.
Het is niet de eerste keer dat Vitalina werd aangevallen omdat ze strijdt voor de rechten van vrouwen, holebi’s en transgenders. Toch blijft ze doorgaan tot haar doel is bereikt: gelijkheid voor alle mensen in Oekraïne.
Huidig conflict met Rusland
Oekraïne en Rusland zijn sinds 2014 verwikkeld in een gewapend conflict. Zorgen over een escalatie hebben geleid tot de grootste diplomatieke spanningen tussen het Westen en Rusland sinds de Koude Oorlog.
De voorvaderen van Oekraïeners, Russen en Belarussen woonden van de 9de tot de 13de eeuw samen in de Kievse Roes, een grootvorstendom. Een Mongoolse invasie maakte een eind aan die eenheid. Oekraïne ging daarna in stukjes door de handen van o.a. het Pools-Litouwse Gemenebest, het Ottomaanse Rijk, Oostenrijk-Hongarije en het Russische Rijk.
De eerste keer dat Oekraïeners de onafhankelijkheid uitriepen, was dus in 1918, kort na de de Russische Revolutie. Die onafhankelijkheid hield niet lang stand en Oekraïne werd opgenomen in de Sovjet-Unie, als de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek. Oekraïne leed zwaar in de periode van de Sovjet-Unie. Toen Oekraïense boeren de collectivisatie van de landbouwgrond tegenwerkten, strafte Josef Stalin hen door bewust een hongersnood op te wekken. Miljoenen Oekraïeners kwamen om.
Er is één officiële taal in Oekraïne: het Oekraïens. De taal is verwant aan het Russisch, maar verschilt toch aanzienlijk. Moskou heeft altijd al geprobeerd om de Oekraïeners te russificeren door het Oekraïens te onderdrukken en Russisch op te leggen.
Nu, Poetin heeft het uiteenvallen van de Sovjet-Unie vaak omschreven als ‘de grootste tragedie van de twintigste eeuw’. Hij vindt nog steeds dat de ex-sovjetrepublieken behoren tot de Russische invloedssfeer, of ze dat nou willen of niet. Dat geldt het sterkst voor de slavische buurlanden Belarus en Oekraïne. Poetin wijst op de gedeelde geschiedenis in de Kievse Roes om het bestaan van de Oekraïense natie te ontkennen. Hij zei in 2013 voor het eerst in het openbaar dat Russen en Oekraïeners ‘een en hetzelfde volk’ zijn. Bij de annexatie van de Krim, in 2014, omschreef hij Kiev als ‘de moeder van de Russische steden’. Het oude Roes is de gemeenschappelijke bron en ze kunnen zogezegd niet zonder elkaar leven.
In 2020 hield Poetin de Belarussische dictator Aleksandr Loekasjenko overeind tijdens maandenlange vreedzame demonstraties tegen opzichtige verkiezingsfraude. Sindsdien trekt Poetin Belarus steeds dichter naar Rusland toe. Nadat hij in 2022 ook in Kazachstan ingegrepen had tegen demonstranten, zei hij de regio rondom Rusland altijd te zullen beschermen tegen ‘kleurenrevoluties’, doelend op democratische omwentelingen.
De Oekraïense bevolking ging in 2013 en 2014 maandenlang de straat op uit protest tegen de pro-Russische president Viktor Janoekovitsj. Die was gezwicht voor druk uit het Kremlin om af te zien van de ondertekening van een associatieverdrag met de Europese Unie. De demonstranten eisten een pro-Europese koers. De revolutie liep uit op geweld tussen ordetroepen en demonstranten, waarbij meer dan honderd mensen omkwamen. Janoekovitsj vluchtte naar Rusland.
Poetin greep dat moment aan om de Krim in te nemen, zelfs zonder een schot te lossen. Er werden twee separatistenstaatjes uitgeroepen, de Donetsk Volksrepubliek en de Loehansk Volksrepubliek. Tijdens die oorlog schoten de separatisten met een Russische Boek-raket passagiersvliegtuig MH17 uit de lucht, waarbij 298 inzittenden omkwamen, onder wie 196 Nederlanders.
De frontlinie is sinds 2015 grotendeels onveranderd, maar een staakt-het-vuren wordt voortdurend geschonden. De annexatie en oorlog hebben Navo-toetreding vrijwel onmogelijk gemaakt voor Oekraïne: de Navo laat immers geen landen toe met gewapende conflicten op het eigen grondgebied. Georgië en Moldavië zitten in een vergelijkbare situatie: ook daar heeft Rusland troepen gelegerd tegen de wil van die landen.
Op 17 december 2021 stelde Rusland een ultimatum aan de VS en de Navo. President Poetin dreigde met ‘militair-technische maatregelen’ als de Navo zich niet zou terugtrekken uit Polen en de Baltische landen. Ook eiste hij een schriftelijke toezegging van de VS en de Navo dat voormalige Sovjet-republieken, zoals Oekraïne, nooit lid mogen worden van het westerse bondgenootschap. De VS en de Navo wezen die eisen af, maar wilden wel onderhandelen over kernwapenbeheersing en beperkingen van militaire oefeningen.
Ondertussen is een groeiende meerderheid van de 45 miljoen Oekraïeners voorstander van aansluiting bij westerse bondgenootschappen. Dat was nog anders in 2014, toen slechts een minderheid voor Navo-aansluiting was. Wel zijn er regionale verschillen: in het Oekraïenstalige westen is meer steun voor aansluiting bij westerse bondgenootschappen dan in het Russischtalige oosten. Maar peilingen tonen dat ook in oostelijke provincies de steun toeneemt voor een westerse koers. Poetin houdt zich echter aan het argument dat er na de val van de Berlijnse Muur tussen westerse en Sovjet-leiders een verbod op Navo-uitbreiding zou zijn afgesproken.
Oekraïne was na de onafhankelijkheid een militaire grootmacht met kernwapens uit de Sovjet-Unie. Oekraïne gaf die kernwapens op met de ondertekening van het Boedapest Memorandum in 1994, waarbij Oekraïne in ruil veiligheidsgaranties kreeg van Rusland, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Ook in 1997 beloofde Rusland, via een vriendschapsverdrag met Oekraïne, de grenzen van het buurland niet te schenden.
De aanvallen van 2014 hebben de Oekraïense regering alleszins wakkergeschud: stonden er in 2014 volgens de toenmalige defensieminister slechts 6000 soldaten gevechtsklaar, zijn dat er nu 150.000. De defensie-uitgaven zijn meer dan verdubbeld. Oude tanks zijn opgeknapt, nieuwe wapensystemen worden aangeschaft. Op 1 februari 2022 kondigde president Zelenski aan dat het Oekraïense leger de komende drie jaar uitgebreid wordt met nog eens 100.000 soldaten.
Oekraïne blijft wel kansloos in een krachtmeting met kernmacht Rusland. Rusland heeft immers vier keer meer soldaten. Rusland telt bovendien 1.160 gevechtsvliegtuigen, tegenover de 125 van Oekraïne.
Op 21 februari 2022 erkende de Russische president Poetin de twee zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk in het oosten van Oekraïne als onafhankelijke staten. Daarna beval hij het Russische leger om er “de vrede te handhaven”. Slechts enkele uren later werd al een colonne van militaire voertuigen, waaronder tanks, waargenomen aan de grens van Donetsk. Deze beslissing om ‘vredestroepen’ naar de oostelijke regio’s van Oekraïne te sturen, werd door de Verenigde Staten niet opgevat als een invasie van Oekraïne, omdat het om gebied gaat dat ze al bezet hadden. Niettemin hield men sterk rekening met de mogelijkheid dat Rusland op elk moment andere delen van Oekraïne zou kunnen binnenvallen.
Rusland sloot ook akkoorden met de leider van de separatisten die de Russen het recht gaf om militaire bases te bouwen in Donetsk en Loehansk. Rusland en de twee regio’s spraken dan af om hun economieën met elkaar te integreren en elkaars grenzen te verdedigen. De separatisten in het oosten van Oekraïne claimden stukken land die op dat moment gecontroleerd werden door het Oekraïense leger. De verdragen werden voor tien jaar afgesloten.
In februari 2022 erkende Rusland de volksrepublieken Donetsk en Loegansk. Op 23 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen. De vele bombardementen eisten hierbij honderden doden. De EU-lidstaten en de NAVO legden Rusland dan ook stevige sancties op.
In maart bleven Oekraïne en Rusland voortpraten met elkaar, hoewel de bombardementen zelden stopten.
Op 14 maart werden er in en rond Kiev zware ontploffingen gehoord en stonden opnieuw woonwijken in brand. Ondertussen was president Zelenski best tevreden over de onderhandelingen van de dag ervoor, maar tot doorbraak kwam het dus niet.
Op 15 maart, de 20ste dag van de invasie, ging men verder met onderhandelingsronde 4.
Ondertussen naderde Moldavië een breekpunt. Het arme en kleine buurland van Oekraïne werd overspoeld door vluchtelingen. En volgens de UNHCR, het vluchtelingenagentschap van de Verenigde Naties, zijn al meer dan 2,8 miljoen Oekraïners hun land ontvlucht. Het is de grootste vluchtelingencrisis in Europa in deze eeuw. Nog volgens de VN zijn binnen Oekraïne nog eens 2 miljoen mensen op de vlucht.
De eenzijdige Russische annexatie van de Oekraïense oblasten Donetsk, Cherson, Loehansk en Zaporizja vond plaats op 30 september 2022, ruim zeven maanden na het begin van de invasie. De vier geannexeerde provincies vormen ongeveer 15% (90.000 km²) van het Oekraïense territorium en waren op het moment van annexatie niet volledig bezet door het Russische leger. Het is alleszins de grootste annexatie van grondgebied in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
De annexatie vond plaats nadat Rusland schijnreferenda had gehouden in de vier (grotendeels) bezette en door de Oekraïense bevolking ontvluchte Oekraïense oblasten. Deze referenda vonden zeven maanden na het begin van de invasie en minder dan een maand na het begin van het Oekraïense tegenoffensief in Zuid-Oekraïne plaats. De ondertekeningsceremonie werd gehouden in het Kremlin in aanwezigheid van de leiders van de bezettingsautoriteiten van de vier Oekraïense provincies plus de Russische president zelf.
De annexatie werd niet erkend door de internationale gemeenschap, met uitzondering van Noord-Korea. Oekraïne, de Europese Unie, de Verenigde Staten en de Verenigde Naties verklaarden dat de referenda en de annexatie geen wettelijke basis hadden. In antwoord op de Russische annexatie, zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky dat Oekraïne zich op versnelde wijze zou aansluiten bij de NAVO. Op 19 oktober 2022 werd door Rusland de staat van beleg afgekondigd in de geannexeerde Oekraïense oblasten Cherson, Donetsk, Loehansk en Zaporizja. Hierdoor konden de regionale bestuurders van deze vier gebieden de benodigde wetgeving doorvoeren om een verbod op openbare bijeenkomsten en andere wijdverbreide beperkingen van de persoonlijke vrijheid mogelijk te maken.
Op 6 augustus 2024 begon de Oekraïense krijgsmacht een inval in de Russische Oblast Koersk, waar zij in botsing kwam met de Russische strijdkrachten en de Russische grenswacht. Op 15 augustus berichtte Oekraïne 1.150 km2 Russisch territorium en 84 dorpen te bezetten. Tegen 20 augustus had het Russische leger de situatie nog niet onder controle, maar werd de Oekraïense terreinwinst in Koersk marginaal.
Er zijn verschillende rondes van vredesonderhandelingen geweest met het doel de Russische invasie van 2022 een halt toe te roepen en de oorlog te beëindigen in een wapenstilstand. De eerste bijeenkomst vond reeds vier dagen na het begin van de invasie plaats, op 28 februari 2022, in Wit-Rusland, maar werd zonder resultaat afgesloten. Een tweede en derde gespreksronde vonden plaats op 3 en 7 maart 2022, eveneens in Wit-Rusland, de vierde en vijfde ronde vonden plaats op 10 en 14 maart in Istanbul, Turkije. Sedertdien zijn er nog talloze besprekingen en voorstellen geweest om de oorlog te beëindigen.
Op 17 maart 2023 vaardigde het Internationaal Strafhof (ICC) een arrestatiebevel uit tegen president Poetin en de Russische commissaris voor kinderrechten Maria Lvova-Belova. Het ICC houdt hen als verdachten verantwoordelijk voor deportatie van kinderen uit bezette gebieden in Oekraïne naar Rusland.
En dan mengde Donald Trump zich bij zijn aantreden eind januari 2025 in de debatten. Hij gaf ineens Oekraïne de schuld van de Russische invasie. Er zou vredesoverleg komen over de situatie maar dan wel enkel en alleen tussen de VS en Rusland! De Oekraïense president en vele staatshoofden in Europa waren hierover uiteraard niet te spreken.
Trump herhaalde ook de boodschap dat de oorlog onder zijn bewind nooit zou zijn begonnen, waarmee hij uithaalde naar zijn voorganger Joe Biden. Die bewering had hij ook tijdens zijn verkiezingscampagne meermaals gedaan. En in één keer door stelde Trump ook de legitimiteit van Zelenski als president in vraag.
Volgens hem geniet Zelenski slechts bij 4 procent van de bevolking nog steun en is zijn land intussen naar de vaantjes geschoten. Een recente peiling van het Internationaal Sociologisch Instituut in Kiev toonde echter dat Zelenski het vertrouwen krijgt van 57 procent van de bevolking. Volgens Zelenski leeft zijn Amerikaanse ambtgenoot in een "bubbel van desinformatie", aangestookt door Rusland en vertegenwoordigers uit onder meer Hongarije en Slovakije, landen die zich al altijd kritisch hebben opgesteld tegenover Oekraïne.
In Rusland werden de uitspraken van Trump dan weer heel positief onthaald. "Trumps opmerking dat de NAVO de hoofdoorzaak is van het conflict in Oekraïne, toont dat de president onze positie heel goed begrijpt", reageerde de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov.
Oekraïne is onderverdeeld in 24 oblasten (provincies) en een stad met een bijzondere status (Kiev). De tweede stad met bijzondere status (Sebastopol) en de autonome republiek van de Krim zijn dus geannexeerd door Rusland, maar worden de jure door Oekraïne en veel andere landen beschouwd als deel van Oekraïne. Een deel van de oblasten Donetsk en Loehansk hebben zich de facto afgescheiden als de Volksrepubliek Donetsk en de Volksrepubliek Loegansk, die internationaal niet erkend worden.
Transkarpatië
De westelijk gelegen oblast Transkarpatië grenst aan Polen, Slowakije, Hongarije en Roemenië.
De naam duidt aan dat de oblast ten opzichte van de rest van Oekraïne aan de andere kant van de Karpaten ligt, om precies te zijn in de Woudkarpaten of Beskiden, een gebergte dat voor een groot deel begroeid is met bos.
Transkarpatië maakte deel uit van Oostenrijk-Hongarije, totdat dat land aan het einde van de Eerste Wereldoorlog uiteenviel. Vanaf 1920 werd het een onderdeel van de nieuw gevormde staat Tsjecho-Slowakije, waarin het naast Bohemen, Moravië en Slowakije, een van de regio's vormde. Op 15 en 16 maart 1939 bestond er op een deel van het grondgebied voor 24 uur de republiek Karpato-Oekraïne, vaak als de kortst levende onafhankelijke staat gezien.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de regio onderdeel van Hongarije als uitvloeisel van de Eerste Scheidsrechterlijke Uitspraak van Wenen. Na de Tweede Wereldoorlog werd Transkarpatië geannexeerd door de Sovjet-Unie en werd het een onderdeel van de Oekraïense SSR. En toen de Sovjet-Unie uiteenviel in 1991, werd het automatisch een oblast van het onafhankelijke Oekraïne.
Transkarpatië vormt al eeuwenlang een thuis voor etnische Hongaren. Door emigratie naar vooral Hongarije liep hun aantal terug van 150.000 naar 90.000. Hongaren hier worden vaak racistisch behandeld door de andere Oekraïeners en toch voelen ze zich verbonden met hun cultuur.
Niettemin probeert de Hongaarse premier Orbán deze Hongaarse minderheden opnieuw voor zich te winnen met financiële steun. Orbán is anti-Oekraïne en heeft zijn veto gesteld tegen hulp aan dat land. Een van de propagandaboodschappen uit Hongarije luidt dat Orbán gekant is tegen wapenleveringen aan Oekraïne omdat hij wil vermijden dat Transkarpatië zou gebombardeerd worden. De Oekraïense overheid nam daarop maatregelen om de rechten van de Hongaarse minderheden in te perken.
Spanningen escaleren …
Ondertussen kwamen er nieuwe taalwetten en die creëren veel ongerustheid in de Hongaarse scholen in Transkarpatië. Leerlingen vanaf tien jaar zullen voortaan twintig procent van de lessen in het Oekraïens moeten volgen. Vanaf 16 jaar zal dat zo'n zestig procent worden. Alweer een bewijs voor het wijdverspreide geloof dat de Oekraïense staat nazistisch zou zijn -dé reden voor de inval van Rusland. Die staat wordt door velen gezien als de onderdrukker en Orbán bijgevolg als de grote beschermer.
Ook wanneer etnische Hongaren gaan dienen in het Oekraïense leger stopt de regering in Hongarije haar ondermijnende acties niet. Zo sprak ze in juni 2023 af met Rusland om elf Oekraïense krijgsgevangenen, die behoorden tot de Hongaarse minderheid, over te dragen aan Hongarije zonder medeweten van de Oekraïense regering. De gevangenen zijn in de ogen van Hongarije op de eerste plaats Hongaren en dan pas Oekraïners.